ช่วงนี้ใครดูโฆษณาจะเห็นว่า ตอนนี้มีขนมชนิดหนึ่งออกมาขายกันเยอะแล้ว นั่นก็คือ ขนมไหว้พระจันทร์ นั่นเป็นการแสดงให้เรารู้ว่าตอนนี้เทศกาลสำคัญอีกหนึ่งอย่างของพี่น้องชาวไทยเชื้อสายจีนได้เวียนมาบรรจบอีกวาระหนึ่งแล้ว นั่นก็คือ เทศกาลไหว้พระจันทร์ เทศกาลนี้มีความเป็นมาอย่างไร เค้าทำอะไรบ้าง เราจะมาเล่าเรื่องนี้ให้ฟัง
วันไหว้พระจันทร์
เทศกาลวันไหว้พระจันทร์ถือว่าเป็นเทศกาลที่น่าสนใจมาก นอกจากขนมไหว้พระจันทร์แล้ว เบื้องหลังของเทศกาลนี้ยังมีเรื่องเล่าน่าสนใจสนุกๆ เยอะแยะเลย เทศกาลนี้หากยึดตามวัฒนธรรมจีนจะบอกว่า ต้องจัดขึ้นช่วงกลางฤดูใบไม้ร่วง ช่วงคืนวันเพ็ญเดือน 8 ตามปฏิทินจันทรคติ แต่ละปีอาจจะไม่ตรงวันกันเป๊ะแต่ก็ไม่แตกต่างกันมาก พิธีนี้ชาวจีนจะเฉลิมฉลองด้วยการไหว้ดวงจันทร์ในเวลากลางคืน พร้อมกับตกแต่งบ้านเรือนให้สวยงาม อาจจะมีการแสดงเพื่อเรียกโชค เรียกทรัพย์ เรียกความเป็นสิริมงคลให้กับตัวเองและครอบครัวด้วย เทศกาลไหว้พระจันทร์นั้นไม่ได้จัดแต่ในจีนอย่างเดียว ที่ฮ่องกง, ไต้หวัน, สิงคโปร์ หรือเวียดนามเองก็มีจัดงานนี้ด้วยเหมือนกัน
ประวัติตามพระราชสำนัก
ประวัติของเทศกาลวันไหว้พระจันทร์นั้นมีหลายอย่าง แต่วันนี้เราจะนำเสนอสามหัวข้อที่เชื่อกันว่าใกล้เคียงที่สุดอย่างแรก เทศกาลนี้เป็นเทศกาลของพระราชสำนักเป็นพิธีกรรมที่สำคัญของจีนโบราณที่ทำขึ้นเพื่อบวงสรวงสักการะฟ้าดิน ในที่นี้หมายถึง การบูชาไท้อิมแชกุน (พระจันทร์เทวี) สิ่งนี้ถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของการสักการะฟ้า ดิน อาทิตย์ และ ดวงจันทร์ เชื่อกันว่าพิธีนี้เกิดขึ้นในสมัยขงจื๊อ ท่านจึงได้รวบรวมเอาไว้ในตำราและทำตามต่อกันมา
ประวัติในมุมมองของชาวบ้าน
ด้านที่สองของประวัติเทศกาลวันไหว้พระจันทร์ ส่วนตัวชอบเรื่องนี้นะดูเหมือนนิทานปรัมปรา น่าค้นหาดี เรื่องนี้ต้องเล่าย้อนไปเกี่ยวกับเทพปกรณัมจีน องค์หนึ่งชื่อว่า ฉางเอ๋อ ท่านเป็นคนรักของโฮวอี้ นักธนูแห่งสวงสวรรค์ แต่แล้ว โฮวอี้ ได้กระทำการบางอย่างผิดกฎสวรรค์จนทำให้ต้องลงไปเกิดเป็นมนุษย์เพื่อชดใช้ความผิด ท่านฉางเอ๋อ ก็ตามลงไปด้วย แต่เรื่องราวยังไม่จบ โฮวอี้ ได้ถูกเพื่อนสนิททรยศจนทำให้ตัวเองต้องตาย ทำให้ฉางเอ๋อเศร้าสร้อยบินกลับสวรรค์ไปอย่างคนหมดอาลัยตายยาก ต่อมาฮั่นเหวินตี้ ได้ทรงเข้าพระสุบินเห็นฉางเอ๋อในฝัน จึงได้โปรดให้มีการแต่งตัวตามแบบฉางเอ๋อ พร้อมกับเฉลิมฉลองจนแพร่หลายเป็นเทศกาลไหว้พระจันทร์
แหล่งส่งจดหมาย
ไม่เพียงเท่านั้น ขนมไหว้พระจันทร์ ยังเป็นอีกหนึ่งปัจจัยสำคัญของเรื่องราวในหน้าประวัติศาสตร์ด้วย ย้อนกลับไปในยุคชาวฮั่นโดนกดขี่ ช่วงราชวงศ์หยวน ได้มีกลุ่มชาวฮั่นก่อกบฏขึ้นมา โดยใช้ขนมไหว้พระจันทร์เป็นสื่อกลางสอดไส้ข้อความเข้าไปพร้อมลงมือปฏิบัติการก่อกบฏพร้อมกัน อีกด้วย ถือว่าเทศกาลนี้นอกจากขนมอร่อย ยังมีเรื่องราวซ่อนอยู่อีกเยอะเลยทีเดียว